ARAZİ TOPLULAŞTIRMASI NEDİR?

Ekonomik olarak tarımsal faaliyetleri yapmaya imkân vermeyecek biçimde parçalanmış, bozuk şekilli parsellerin modern tarım işletmeciliği ve sulama esaslarına göre uygun biçimde birleştirilerek yeniden düzenlenmesi işlemine “Arazi Toplulaştırması” denilmektedir.

ARAZİ TOPLULAŞTIRMASININ AMACI NEDİR?

Yasa koyucu arazi toplulaştırmasının amacını kanunda saymıştır. Buna göre arazi toplulaştırmasının amacı:

a) Toprağın verimli şekilde işletilmesini, işletilmesinin korunmasını, birim alandan azami ekonomik verimin alınmasını, tarım üretiminin sürekli olarak artırılmasını, değerlendirilmesini ve buralarda istihdam imkânlarının artırılmasını,

b) Yeterli toprağı bulunmayan ve topraksız çiftçilerin zirai aile işletmeleri kurabilmeleri için Devletin mülkiyetinde bulunan topraklarla topraklandırılmalarını, desteklenmelerini, eğitilmelerini,

c) Ekonomik üretime imkan vermeyecek şekilde parçalanan tarım topraklarının gerektiğinde ve imkanlar ölçüsünde genişletilmesi suretiyle de toplulaştırılmasını, tarım arazisinin ailenin geçimini sağlamaya ve aile iş gücünü değerlendirmeye yeterli olmayacak derecede parçalanmasını ve küçülmesini önlemeyi,

d) Yeni yerleşme yerleri kurmayı, mevcut yerleşme yerlerine eklemeler yapmayı,

e) Zorunluluk halinde tarım arazisinin diğer amaçlara tahsisini düzenlemeyi,

f) Dağıtılmayan tarım arazisinin değerlendirilme şeklini belirlemeyi,

g) Bakanlar Kurulunca gerekli görülen diğer bölgelerde gayrimenkullerin Milli Güvenlik nedeniyle mülkiyet ve tasarruf şekillerinde ve yerleşim yerlerinde düzenlemeler yapmayı, sağlamaktır.

İDARE, ARAZİ TOPLULAŞTIRMASINI NASIL YAPMALIDIR?

Öncelikle toplulaştırma işleminin bizzat idare tarafından değil 3. Kişiye ihale yolu ile yaptırılması durumunda, hak kayıplarına daha sık rastlanmaktadır. Zira ihaleyi alan 3. Kişi konumundaki firma yasal mevzuatı tüm detayları ile takip edememekte yahut hak sahiplerini yeterli şekilde bilgilendirmemektedir..

1- 'Arazi Toplulaştırmasını düzenleyen bir kaç farklı mevzuatın ortak tanımı, hedefi ve yaklaşımı olan dağınık parsellerin birleştirilmesi ve küçülmüş parsellerin ekonomik büyüklüğe ulaştırılması hususu, Arazi Toplulaştırması işleminin asli ve ikame edilemeyecek olan hükmüdür. Bu sebeple arazi toplulaştırması yapmaktaki asıl hedef küçülmüş parsellerin ekonomik büyüklüğe ulaştırılması hususudur.

2- Güncel mevzuat hükümlerine ve yerleşik içtihatlara göre; toplulaştırma sahalarında hukuki sorunları henüz çözüme kavuşmamış, hazineye ait 2B nitelikli arazilerin muhtasarları ile birlikte ve mümkün ise hiç bir işlem görmeden yerinde bırakılmalıdır. Aksi halde idare, telafisi mümkün olmayan zararlara neden olabilir.

3- Yapılan toplulaştırma işlemi, mutlaka ama mutlaka bilimsel ve teknik gerekçeye dayandırılmalıdır. Bilimsel ve teknik gerekçeden kasıt şudur; toplulaştırma konusu gayrimenkulün; konum, yol cephesi, varlık puanı ve toprak indeksi değerleri göz önünde bulundurulmalı muadil olan gayrimenkul tespit edilirken bu indeks değerleri esas alınmalıdır.

Diğer taraftan; “Toprak ve Arazi İndeksi” belirleme çalışmalarında ve bu çalışmalar sonucunda elde edilecek olan analitik verilerin kullanılması ile belirlenmesi gereken “Parsel Dönüşüm Katsayılarının” saptanması çalışmalarında da idarenin yeterli hassasiyeti göstermesi gerekmektedir.

ARAZİ TOPLULAŞTIRMASININ İPTALİ İÇİN DAVA AÇABİLİR MİYİM?

Eğer itirazlarınız idare tarafından dikkate alınmamış ise yahut itiraz sürelerini kaçırmış iseniz veya toplulaştırma işlemini yaparken, idarenin yukarıda bahsetmiş olduğumuz kıstasları dikkate almadığını düşünüyorsanız toplulaştırmanın iptali talepli dava açabilirsiniz.

Bu tür davalarda, uyuşmazlığın mülkiyet hakkıyla ilgili olması, arazi toplulaştırmasının sübjektif bir işlem olması ilanen tebliğin dava açma süresi başlangıcına esas alınmaması gerektiği, işlemin teknik bir yönünün bulunması hususu da dikkate alınmalıdır. Tüm unsurların hak sahipleri tarafından öğrenilemediği, değişikliklerin bildirilmediği, davalı idarece yapılan bilgilendirmelerin yetersiz olduğu ve hak sahiplerinin bilgiye erişim hakkının tam anlamıyla sağlanmadığı, dava açma süresinin geçirildiği yorumunun, mahkemeye erişim hakkının özünü ihlal edeceğini öngördüğümüz için, davanın süre aşımı sebebiyle reddi yoluna gidilmeyeceği kanaatindeyiz. Nitekim bu yönde verilmiş mahkeme kararları da mevcuttur.

TOPLULAŞTIRMASININ İPTALİ DAVASINI KİMLER AÇABİLİR.

Toplulaştırmaya konu idari işlem ile meşru, kişisel ve güncel bir menfaat ilgisi bulunan herkes arazi toplulaştırmasının iptali davası açabilir.